7. De kinderopvang

De juiste zorg en opvang voor op elke leeftijd

Kinderen vragen veel tijd en aandacht. Kinderopvang is in onze wereld eigenlijk normaal geworden, veel mensen doen het. Kleine kinderen leven er een paar dagen per week samen met een groep kinderen en volwassenen die elkaar in eerste instantie niet kennen. Dat is wel bijzonder. De mensen die er werken hebben hart voor kinderen en hebben veel geleerd over hoe je met ze om moet gaan, maar het zijn vaak jonge mensen en door personeelstekorten zijn er ook veel wisselingen. 

Ons kostbaarste bezit

Aan ons huis, het werk, ons uiterlijk, de tuin of de auto besteden we veel zorg en het is prettig als we daarbij een beroep kunnen doen op mensen die er verstand van en ervaring mee hebben. Sta even stil bij de vraag waarom we dan onze kinderen, ons kostbaarste bezit, laten verzorgen door mensen die we niet goed kennen of die geen ervaring hebben met ouderschap en eigen kinderen. Er zijn maar weinig ontwikkelde dieren die de zorg voor hun jongen uitbesteden. We hebben een goede reden nodig om dat wel te doen.

Kinderen hebben vaak moeite met de opvang, ze moeten er erg aan wennen. Is er op de opvang voldoende tijd en aandacht om kinderen te geven wat ze nodig hebben? Hebben baby’s verzorgers waar ze zich veilig aan kunnen hechten? Peuters hebben net ontdekt dat ze zelf een eigen persoontje zijn en op eigen benen kunnen staan, maar ze kunnen nog niet zonder ons. Horen de allerkleinsten wel op de opvang? Als jij je verplaatst in een klein kind, wat zou jij dan graag willen?

We nemen vaak aan dat het er niet zo veel toe doet, dat kinderen zich niet bewust zijn van wat ze in hun kindertijd meemaken. Dat ze daar later toch niets meer van weten. Wij weten zelf immers ook niets meer van onze babytijd en van toen we nog heel klein waren. Maar dat is een misvatting. Neurowetenschappelijk onderzoek bewijst dat jonge kinderen juist heel gevoelig zijn voor alles wat ze meemaken en hun ervaringen nauwgezet opslaan in hun zenuwstelsel dat aan het uitrijpen is. Alle ervaringen samen vormen hun leven, hoe ze later met zichzelf om zullen kunnen gaan, en bepalen hun kans op welbevinden en geluk. Een veilige, stevige basis in de kinderjaren betekent een leven vol zelfvertrouwen en de moed om je eigen leven te leven. Bovendien maakt alles wat we in het begin investeren in een kind de opvoeding later makkelijker. Stel je eens voor dat je heel klein bent, weinig besef hebt van ruimte en tijd, van waar je vader en moeder zijn en dat je zelf weinig tot geen invloed hebt op je leven. Zou jij dan elke week een aantal dagen willen logeren bij mensen die je niet kent? Het antwoord vind je in je eigen hart.

Een goede reden

Natuurlijk kunnen er redenen zijn waarom thuisblijven voor de kinderen geen goede of haalbare optie is. Het zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof zit erop en we moeten weer aan het werk. Maar ‘moet’ je echt werken of zou het best nog even kunnen wachten? Is onze carrière echt zo belangrijk? Vaak nemen we de beslissing op economische gronden en vanuit redenen van ons volwassenen leven. De vraag is wel of we ons voldoende kunnen verplaatsen in de beleving van een baby of een jong kind. Wegen we hun belang goed mee?

We hebben in Nederland de vrijheid om te kiezen wat betreft vaccinaties. Op de kinderopvang zijn ze vaak verplicht. Kleine kinderen zijn erg gevoelig en hun afweersysteem is nog lang niet uitgerijpt. Het inspuiten van onschadelijk gemaakte ziektekiemen met chemische hulpstoffen op een standaard moment kan behoorlijk belastend zijn, mogelijk zelfs volkomen tegengesteld aan wat het kind op dat moment nodig heeft. Weerstand kan je ook bevorderen door geborgenheid thuis. De wereld klein houden past bij een klein kind.


Kinderen zeggen:
“Wat een gekke naam, kinderopvang. Ballen vang je op. Die gooi je weg en iemand anders vangt ze op. Maar ik ben een mens, geen bal!


Stralende kinderen

In de relatie tussen ouders en kinderen is er meer dan alleen gezelligheid. Kinderen houden van ons. Ze willen graag bij ons zijn en erbij horen. Ze hebben veiligheid, rust, vertrouwen, liefde, zorg, aandacht, een veilige haven en tijd, heel veel tijd nodig om zich goed aan ons en het leven te kunnen hechten. We willen een liefdevol gezin hebben waar het fijn is om te vertoeven en deel van uit te maken. Een gezin met eigen gewoontes, pleziertjes en grappen, herinneringen voor later. Vrolijke, onbevangen, enthousiaste en stralende kinderen met gelukkige en ontspannen ouders. Mensen die er voor elkaar zijn als het tegen zit. Gewoon een goed gezin.

Baby’s, peuters en kleuters

Baby’s leven in een meditatief tempo, je ziet het aan hun bewegingen als ze zich goed voelen en ontspannen zijn. Heel traag volgen ze de vormen en patronen die ze langzaam gaan herkennen. Zo leren ze de wereld kennen. We zouden zoveel mogelijk hun tempo moeten volgen, er de tijd voor nemen. We hebben zelf trouwens ook aandacht, zorg, vertrouwen, rust en tijd, veel tijd, nodig om te wennen aan de nieuwe situatie met een baby in huis. Om te leren om ouder te zijn. Ouderschap is een vak en baby’s verzorgen een kunst.

Bij peuters ligt het al anders, die willen er graag op uit. Een peuter gaat op eigen initiatief de wereld in en doet dat net zo lang als hij of zij het leuk vindt en het aan kan. Ze hebben ons nodig om naar terug te gaan, om op te laden, ter bevestiging. Een paar uurtjes naar de peuterspeelzaal gaan kan voor hen een leuk avontuur zijn.

Kleuters vinden de opvang of voorschool vaak geweldig. Daar vinden ze hun vriendjes. Het is een veilige en vertrouwde plek met goed speelgoed, samen zingen en dansen, veel frisse lucht en lekker buiten spelen. Al spelend leren ze er omgaan met andere kinderen en volwassenen.

Samen verantwoordelijk

We kunnen de zorg voor kinderen delen met mensen met wie we al een band hebben, zoals opa of oma, familieleden, vrienden of buren. En we kunnen ze naar de opvang brengen. Het is dan belangrijk om in aanwezigheid van het kind een band op te bouwen met de liefst vaste medewerkers die voor hen gaan zorgen. Deze mensen worden immers een verlengstuk van onszelf en we dragen de verantwoordelijkheid voor ons kind aan hen over. Met ons samen kunnen de pedagogisch medewerkers van de kinderopvang een stevige basis vormen van waaruit kinderen de wereld leren kennen. Het gebeurt regelmatig dat de mensen van de opvang de eersten zijn die signaleren dat er iets aan de hand is dat extra zorg behoeft, bij het kind of bij de ouders. Dat is goed. We kunnen niet alles alleen en we hoeven als ouders niet perfect te zijn. Volgens het Afrikaans gezegde ‘It takes a village to raise a child’ is voor de opvoeding van een kind een heel dorp nodig, een samenleving waarin iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt voor de kinderen die er rondlopen.   

Vanzelfsprekend kunnen we het zelf doen. Om het als partners samen te doen. Kinderen vinden het fijn als hun vader bij de opvoeding betrokken is. Veel vaders hebben, naast hun werk, een aantal papa-dagen en zijn volwaardige opvoeders. Kinderen vinden het fijn als hun moeder gelukkig is en, als ze dat wil, haar werk thuis en in de buitenwereld kan combineren. Het is goed voor kinderen als ze opgroeien met een gezond mannelijk en een gezond vrouwelijk rolmodel.

Je krijgt er veel voor terug

Kinderen voelen zich thuis bij volwassenen die echt zichzelf zijn. Ze voelen de mensen in hun omgeving aan op dezelfde manier als een spons water in zich opneemt. Alles komt binnen, rust, vertrouwen, geluk, veiligheid, liefde, maar ook pijn, boosheid, angst of andere vaak onbewuste en vergeten ervaringen waar wij last van hebben. Ze reageren heel puur, dat is hun natuur. Op de één of andere manier weten ze precies te reageren op de dingen waar wij zelf meer aandacht of zorg voor zouden kunnen hebben in ons leven. Kinderen hebben vaak iets te vertellen als ze aandacht vragen, moeilijk afscheid kunnen nemen, eindeloos huilen, niet willen eten of niet kunnen slapen op de opvang of last hebben van verlatingsangst.

Kinderen houden ons dus een spiegel voor en het is wijs om daar in te kijken. Om net zo zorgvuldig met ons innerlijk om te gaan als we dat met ons uiterlijk doen. Het kleine kind dat wij zelf ooit waren kan ontroostbaar zijn, verdrietig, zich ‘uitbesteed’ hebben gevoeld, of verlaten, behoefte hebben gehad aan warmte, liefde en aandacht van zijn ouders, of specifiek van zijn vader of moeder. We kunnen dat gevoel van ooit nu nog steeds voelen, vaak heel specifiek, het zit ergens opgeslagen, vaak heel lichamelijk. We zetten het in het volle licht, geven het aandacht en liefde, slaan de armen er omheen, alsof het een echt kind is dat het nu voelt, tot het voorbij is, opgelost en verwerkt. We leren om er altijd te zijn voor dat kind van toen, als het nodig is. We leren alsnog om een liefdevolle ouder te zijn voor dat kind van toen, voor onszelf. Niet alleen het echte kind ontwikkelt zich, ook wij groeien uit tot mensen met levenservaring en innerlijke rijkdom. Dat krijgen we ervoor terug.

Als sneeuw voor de zon

Een lastige kant met kinderen mag er dus best zijn, want die geeft ons de kans om onszelf beter te leren kennen. We mogen er hulp bij vragen, we hoeven het niet alleen te doen. Wanneer we leren zien en begrijpen waar kinderen op reageren en we de moed hebben er iets aan te veranderen, dan zien we kinderen tot rust komen en blij en gelukkig zijn. Het lastige gedrag kan als sneeuw voor de zon verdwijnen.

IDEEËN

  • Kies bewust voor de opvang die je wilt.
  • Zoek voor baby’s een kleine groep met vaste verzorgers of regel zelf opvang met vertrouwde mensen of een gastouder.
  • Laat peuters naar een peuterspeelplaats gaan als ze dat leuk vinden.
  • Laat kinderen vanaf een jaar of drie samen met anderen spelen op de kinderopvang of elders.
  • Zorg voor een jaar ouderschapsverlof.
  • Regel een goed loon voor pedagogisch medewerkers.
  • Betaal ouders die hun kinderen thuis verzorgen. Dat is net zo goed werk.
  • Vraag hulp van een spiegelexpert bij problemen.
  • Maak een bewuste keuze in wel, niet of pas later vaccineren.

WINWINWIN

Win 1: Investeren in een stevige basis van veiligheid en vertrouwen
Win 2: betekent een leven lang zelfvertrouwen voor je kind
Win 3: en een liefdevolle en krachtige medemens.

TIP

Als jullie twee stellen zijn met elk een vierdaagse werkweek en elkaar goed kennen, vertrouwen en op één lijn zitten wat betreft de opvoeding, zorg dan ieder één dag per week voor de kinderen.