2. Ouderschap en opvoeding
Goed voorbeeld doet goed volgen
Iedereen weet hoe belangrijk opvoeden is. Het is een vak apart waar we niet per se goed op zijn voorbereid en waar we geen les in krijgen. We kregen er een voorbeeld van in onze eigen opvoeding. Dat is wat we ons eigen hebben gemaakt. Wat wij leerden geven we door en op hun beurt nemen onze kinderen over wat wij voordoen. Wat we niet meegekregen hebben, of onszelf later niet hebben aangeleerd of eigengemaakt, kunnen we ook niet doorgeven aan onze kinderen.
Kinderen laten zien wat ze ontvangen
Het is mooi als opvoeding van kinderen voortkomt uit kennis en kunde over bewustwording en persoonlijke ontwikkeling. Zonder dat kan opvoeden makkelijk leiden tot een vorm van conditioneren en aanleren van sociaal wenselijk gedrag. ‘Dankjewel’ zeggen voor iets dat je eigenlijk misschien wel niet wilt.
Een wijsheid van Inayat Khan luidt: ‘Het hart van een kind is als een fotografische plaat. Klaar om alles te weerspiegelen waaraan het wordt blootgesteld’. Dat is een waardevol inzicht. Kinderen laten zien wat ze ontvangen. Zo spiegelen ze ons. Zo weerspiegelen ze ons leven en geven een inkijk in onze emoties, verlangens, doelen, vermogens en beperkingen. Kinderen openen ons zo de ogen en, als we het willen zien, maken ze ons bewust van wie we van binnen zijn. Dat gebeurt volkomen automatisch. Kinderen doen dit onbewust, met hun gedrag, spel en ontwikkeling. Het ontstaat doordat wij met hen samenleven en op elkaar reageren.
Opvoeding is zelfopvoeding
Ouders en kinderen begrijpen elkaar soms niet gemakkelijk of niet goed. Het is alsof ze een verschillende taal spreken. Dat is ook zo. Volwassenen denken veel en spreken vaak met veel of moeilijke woorden. Kinderen ‘spreken’ met hun lichaam, door te voelen en te doen, ze beelden iets uit in hun gedrag, emoties of spel. Kinderen en volwassenen kunnen elkaar zo nogal gauw kwijtraken in de communicatie. Die deur gaat weer open als we beseffen dat kinderen ons spiegelen.
Ieder kind in elke situatie op een geheel eigen manier. Een kind dat niet spreekt kan ons bijvoorbeeld vertellen dat we minder moeten gaan praten en meer mogen voelen of iets te doen hebben. Een zwijgend kind kan ook zeggen dat er ooit iets belangrijks in ons is stilgevallen dat graag weer stem wil krijgen. De mogelijkheden zijn talrijk en ontvouwen zich in ieder uniek verhaal anders.
Wanneer het gedrag van een kind lastig is, ons stoort of ons raakt, betekent dat feitelijk dat het kind iets aan ons vraagt. Laten we dus eerst ons eigen leven onderzoeken, voordat we iets aan het kind willen bijschaven of veranderen. Wanneer wij begrijpen én doen wat het kind ons vraagt, zal het lastige gedrag of het aandachtvragen vaak als vanzelf verdwijnen. Het is overbodig geworden, omdat wij de mens zijn geworden die het kind als voorbeeld nodig heeft.
Zo gaan opvoeding en zelfopvoeding hand in hand en leren we samen met kinderen het leven te leiden waar we diep van binnen naar verlangen en dat eigenlijk bij ons past. We worden twee keer opgevoed: de eerste keer door onze ouders en de tweede keer door onze kinderen.