13. Geld, werk en economie

De WINWINWIN-economie brengt ons geluk, welvaart en welzijn

Het oude systeem van onze economie is over datum en destructief
Onze wereld en de mensen gaan eraan kapot. Dat is niemands persoonlijke schuld. Het systeem is ooit bedacht vanuit een streven naar macht en controle via winst en bezit. Doorgaan betekent meer crises, meer schade en steeds hogere kosten om de ongewenste gevolgen ervan recht te breien. Het oude systeem leidt tot overconsumptie, uitbuiting, armoede, ongelijkheid, uitputting van de aarde, vervuiling, verdeeldheid, een onderling vijandsbeeld, ziekte, onderdrukking, wantrouwen enz. 

Dat heeft iets met ons gedaan
Door de generaties heen is er een ander denken in ons geslopen. In onze eigen manier van leven, kijken, werken. Ook in de manier waarop we onze economie, bedrijven en de samenleving inrichten. Met zijn allen borduren we er nog steeds op voort. Het tegenstrijdige van dit oude model is dat er eerst geld verdiend wordt met dingen die mensen ziek, afhankelijk, bang e.d. maken en vervolgens nóg een keer met dingen om hen weer beter, vrijer, minder bang te maken. Dat is het échte verdienmodel! We kunnen natuurlijk ook meteen het juiste mogelijk maken. Dat is fijn voor ons allemáál: voor de hongerige kruimelzoekers, de sfeer aan tafel (lees: het milieu en de samenleving) en óók voor die te dikke ouder. Het is verleidelijk om het oude systeem als een complot te zien, om zondebokken te zoeken of elkaar de schuld te geven van de kwalijke gevolgen van het oude systeem die we allemaal voelen en zien. Maar dat hoort óók bij het oude systeem: het scheidt ons en zet ons tegen elkaar op. Schuldigen aanwijzen geeft enig gevoel van controle in chaotische tijden, maar door daarin mee te gaan reageren wij ook op de oude manier.
Laten we het beschouwen als een systeemfout die we nu gaan corrigeren. 


Kinderen vertellen en vragen ons:

"Hoe kan het dat alles wat we thuis van jullie leren zo anders gaat in de wereld? Thuis moeten we rekening met elkaar houden en verdelen we wat er is. Als iemand als eerste thuiskomt en veel honger heeft mag die niet alles opeten. Omdat jullie het geld verdienen of eten koken zeggen jullie ook niet: “dit is alleen van ons” of: “eerst betalen.” Nee, “Eerlijk zullen we alles delen”, zeggen jullie. Eten, tijd, aandacht, en een plekje op de bank worden eerlijke verdeeld. Als ik heel veel honger heb, mag ík die laatste pannenkoek. Als ik iets wil leren of vertellen, ziek of emotioneel ben, dan krijg ik extra aandacht. Als ik me aanstel of altijd alle aandacht voor mij alleen wil, krijg ik juist minder. Dat verschil voelen jullie gewoon. Zo krijgen en geven we allemaal wat nodig, eerlijk en goed is. De sfeer is goed.

In de wereld gaat het anders. Daar pakt de eerste, de grootste, de sterkste wat ie pakken kan. Thuis zouden jullie dat onmiddellijk bestraffen, want dat is ook echt héél oneerlijk! Waarom doen we dat in de wereld anders? “Omdat de economie moet groeien”, zeggen sommige mensen. Maar dat verhaal klopt niet! Dat voelen jullie toch ook!? Geen mens, dier of boom groeit altijd maar door. De economie is als een papa of mama die alles wat ie kan krijgen voor zichzelf neemt en waar de kinderen onderling moeten vechten om de kruimeltjes die van tafel vallen. Zo hoort het niet! Die papa of mama wordt veel te dik en ongezond, de kinderen hebben honger en krijgen ruzie. Het is dan ook niet meer leuk aan tafel."

“Papa, mama, grote mensen, wij willen het anders. Voor jullie, voor ons, voor de toekomst en de wereld. Hoe het anders kan bestaat al. We willen dat jullie het samen gaan regelen.”


We zijn toe aan een nieuw verhaal en dat ís er ook: WINWINWIN
Het werkt zoals een fijn gezin, een gezond lijf, als de natuur. Hard en begrenzend als het écht nodig is; vrijwel altijd gewoon moeiteloos goed en fijn en sowieso circulair en fair. 

Wat is WINWINWIN? 
Het is geen ideologie. Het is niet bedacht. Het komt niet uit de lucht vallen. Het is de oorsprong van ieder van ons. Omdat we daar geen bewuste herinneringen aan hebben, kijken we het volkomen over het hoofd. Maar WINWINWIN is zó logisch dat we het alleen maar hoeven ‘zien’, ontdekken als het ware en alles valt op zijn plek.

WINWINWIN ís geen ideologie
Als je het zou willen vergelijken de vrijemarkteconomie en het communisme, dan is WINWINWIN het beste van beide. De destructieve kanten ervan af, de mooie kanten sterk naar voren.

1. Het kapitalisme of de vrijemarkteconomie
In dit systeem wordt het produceren van spullen en diensten bepaald door een vrije markt van vraag en aanbod, idealiter zonder ingrepen zoals regels, subsidies, beperkingen, dwang etc. Deelnemers streven hun eigen belangen na. Het idee is dat de productie hierdoor efficiënt is, toegespitst op de vraag. In de werkelijkheid leidt dit tot vraag creëren, tot zo goedkoop mogelijk produceren ten koste van alles wat ons dierbaar is. Degenen die de winst maken, vormen een bovenklasse met veel macht die doorwerkt in politiek, wetgeving, belasting etc. Mensen zijn vooral consument en een zo goedkoop mogelijke arbeidskracht. Voor hen levert de winst verlies op.

2. Het communisme of socialisme
In dit systeem ligt de focus op een klasseloze, egalitaire samenleving. Er is gemeenschappelijk eigendom van alle middelen en waarbij mensen produceren naar vermogen en nemen naar behoefte. Het idee is dat er daardoor geen rijkdom of armoede heerst. Iedereen is gelijk. In de werkelijkheid leidde dit tot een oppermacht die bepaalde hoeveel, wat en waar iets gemaakt werd. Ook was er een sterke controle nodig op de verdeling van goederen. Degenen met de macht waren verre van gelijk aan het volk. Mensen voelden zich radertjes in een systeem en niet uitgedaagd in hun persoonlijke ontplooiing. Hun productiviteit was zwak. De macht maakte mensen onvrij.

3. WINWINWIN is onze biologische oorsprong.
De placenta verbond ons met onze moeders. Via onze moeders en de placenta ‘vroegen’ we om wat we nodig hadden voor onze groei en gezondheid en we werden daarin voorzien (vraag en aanbod). De afstemming tussen vraag en aanbod gebeurt in nauw contact. In een gedeelde vloeistofruimte tussen het moederdeel en het kinddeel van de placenta vindt uitscheiding plaats van wat er voorhanden is en opname van waar behoefte aan is. Moeder en kind nemen vrij en onbelemmerd op wat nodig is en laten vrij en onbelemmerd los wat ze niet nodig hebben. Alles circuleert. Vanzelf. Zoals warm en koud water zich mengen, zo wordt er uitgewisseld. Zonder winst, zonder machtsorgaan. Zelfs de placenta komt niets tekort. Dit is het verhaal van ons allen. Van moeders, kinderen en het leven zelf. De sleutel van win-win-win is het nauwe contact; dat we naar buiten toe signalen afgeven en dat die signalen vervolgens gelezen en beantwoord worden. 

De biologische blauwdruk doortrekken naar de economie
Bij WINWINWIN wordt er zéér economisch geproduceerd, met heel korte lijnen leveren we zo snel mogelijk het juiste. Vraag en aanbod worden héél nauwkeurig afgestemd. Producten en diensten die alleen het eigenbelang dienen en niet de ander of het grotere geheel, worden belastingtechnisch ontmoedigd. Initiatieven die WINWINWIN zijn - lees: goed voor jezelf; goed voor de ander en goed het grotere geheel - worden belastingtechnisch bevoordeeld. De beschikbare en benodigde middelen zijn gemeenschappelijk eigendom, ieder geeft naar talent en vermogen en neemt naar behoefte, maar er is geen overkoepelend machtsorgaan dat centraal regelt wat waar naartoe gaat.

Essentieel is dat we elkaars signalen lezen.
Als er ergens een tekort, een te veel of een foutieve uitwisseling plaatsvindt, dan ontstaan er volautomatisch signalen of symptomen aan de ander kant. Zo werkt het nou eenmaal. Op basis van die signalen weten we wat er speelt en kunnen we de verdeling verbeteren ten gunste van alle betrokkenen én het grotere geheel: de wereld zelf. Niet-commerciële netwerken en media spelen hier een grote rol in. Valse signalen zullen herkend worden en uitdoven omdat er sowieso genoeg te geven en te ontvangen is voor iedereen. Met de tijd zullen we allen in welvaart én welzijn samenleven.

In deze tijd van crises worden er heel veel signalen uitgezonden!
Door de aarde, door volwassen mensenkinderen in het wereldgezin én door echte kinderen. 

Als er een ooit tijd is voor de emancipatie van kinderen, dan is het nu!
Wat kinderen ons geven is onbetaalbaar in zijn puurheid en waarheid. Denk aan het jongetje in het sprookje van ‘de nieuwe kleren van de keizer’. In plaats van deskundige meningen uit het oude systeem te volgen - die op zichzelf weer een belanghebbende machtsfactor zijn - nemen we de signalen van kinderen serieus! Kinderen spreken de waarheid, hoe schitterend of onwelgevallig ons die ook is. Het is altijd uit liefde. Het brengt inzicht en oplossingen die we niet kunnen bedenken. Dertig jaar kindertolken heeft dat telkens opnieuw laten zien. 

Wat voor signalen geven kinderen?
Steeds meer kinderen zijn burnout of depressief, ze zien geen toekomst meer, overwegen zelfmoord, hebben anorexia, leven in armoede, gedragen zich agressief, laten zich in met criminaliteit, haken af op school, steeds meer kinderen zijn ziek, krijgen een label of zijn verslaafd aan hun de games en social media op hun schermen. Uiterlijk en shoppen zijn belangrijk. Ze zijn radeloos. 

Als we die signalen lezen, dan is dit de boodschap: 
Hallo lieve mensen, we hebben te maken met een opgebrand systeem met opgebrande ouders in een wereld die in brand staat (burnout). Iedereen staat hierdoor onder zware druk (depressie). Als we zo doorgaan ís er geen toekomst meer. Dan hoeft het voor ons - en voor jullie - ook niet meer!? Dan kunnen we net zo goed doodgaan. Misschien klinkt het hard, maar we veroordelen jullie niet. Er is gewoon verandering nodig. En het moet nu.

Lieve mensen, zien jullie niet dat dit systeem crimineel is, misdadig, een misdrijf. Het is agressief voor mensen en de menselijke maat. Dat drijft mensen tot agressie. Voel je ook dat we ‘armoedig’ leven (zelfs als je rijk bent), veel te mager: met een gat in onze ziel. Innerlijk arm.

Lieve grote mensen, begrijp alsjeblieft: jullie hebben óók een leerplicht. Jullie moeten je verder ontwikkelen naar een nieuw (win-win-win) systeem, maar haken af. Stop toch met steeds hetzelfde oude ‘lesprogramma’ weer af te draaien. We zijn er ziek van. Jullie zijn er ziek van. En dan kan je ons wel een label geven voor gedrag dat niet meer in de oude systemen past, maar wij geven ook hiermee alleen maar feedback aan jullie. Dat jullie te druk zijn en geen werkelijke aandacht hebben voor wat nu belangrijk is (ADHD); dat jullie je afgesloten hebben voor al die overweldigende prikkels uit een onveilige wereld (autisme); dat jullie het grote geheel niet meer zien, maar blijven steken in de details (dyslexie). 

Lieve grote mensen, jullie kunnen er ook niks aan doen, want jullie zijn verslaafd. Verslaafd aan jullie game: het oude systeem van winnen, winst, geweld, hard gaan en meer willen. Jullie zijn verslaafd aan dit soort oude beelden die jullie onder elkaar maar blijven uitwisselen. Ook van geld, consumeren en de buitenkant.

Maar lieve grote mensen, als je eerlijk bent naar jezelf: voelen jullie je van binnen niet net zo radeloos over de situatie als wij? Als onze boodschap een snaar raakt in jou, weet dan dat het klopt! We hebben allen een nieuw systeem nodig. Laten we het verder verkennen.

Wat eerlijk lijkt ís niet eerlijk
De overheid moet burgers en bedrijven in vergelijkbare gevallen gelijk behandelen. Dat lijkt eerlijk toch!? De uitvoering van deze regel is dat ieder mens of bedrijf in gelijke gevallen gelijk belast wordt. Het waterleidingbedrijf dat lokaal water voor ons allen opslaat, beschermt, zuivert en levert gelijk aan de frisdrankproducent die een fancy suiker of kunststoffendrankje over de hele wereld uitrolt. Extra zuur is dat wereldwijde export lastig te meten is en dus feitelijk vaak zelfs láger belast wordt terwijl dit bedrijf mensen ziek maakt, lange aanvoerroutes met vervuiling gebruikt, voor zwerfvuil zorgt enz. Dat zijn dus geen vergelijkbare gevallen en de belastingdruk is niet eerlijk. Het waterleidingbedrijf zorgt behalve voor zichzelf ook voor anderen (die schoon water nodig hebben) en het grotere geheel (schoon water in de wereld voor dieren, planten, aarde). 

Ons belastingsysteem maakt het lucratiever om ‘het slechte’ te doen. 
Prachtige en waardevolle WINWINWIN-initiatieven zijn gedoemd om te mislukken. Vele innovatieve mensen, organisaties en bedrijven kennen die frustratie. Het speelveld is oneerlijk, de concurrentie is oneerlijk. Een goed WINWINWIN-initiatief zal nooit zoveel financiële winst opleveren als de frisdrankfabrikant, maar het levert wel winst op voor alle betrokkenen én de planeet. We hoeven ook geen puin meer te ruimen van de slechtere ondernemingen. Gaan we die bedrijven verbieden? Nee, alles mag, maar we gaan het gewoon heel zwaar belasten. Dan wordt dat drankje een traktatie voor een bijzondere gelegenheid in plaats iets dat we te vaak nemen. 

Moeten we op een houtje bijten en terug in de tijd?
Nee, we kunnen heel goed nieuwe innovaties en technologieën integreren als ze maar WINWINWIN. Er zijn al zoveel oplossingen bedacht die niet echt de kans krijgen, omdat het systeem ze niet faciliteert. Innovaties die het oude in stand houden of de gevolgen ervan repareren faseren we uit.  

We betalen met zijn allen belasting om de overheidstaken uit te voeren
Gezondheidszorg, onderwijs, vervoer, huisvesting, sociale zekerheid, defensie etc. WINWINWIN initiatieven dragen uit zichzelf al bij aan de overheidsdoelstellingen! Hun beloning daarvoor is dat ze zeer weinig belasting betalen! Dát is een eerlijk speelveld. Wanneer we het zo inrichten zullen we zien dat de slechte zaken en diensten binnen de kortste keren uitdoven en goede dingen als paddenstoelen uit de grond rijzen. Innovatie en creativiteit worden gigantisch aangejaagd. Er ontstaat een gezonde en waardevolle competitie. Iedereen wil immers graag minder belasting betalen.

WINWINWIN is heel economisch!
Het woord economie betekent dat we zo optimaal mogelijk onze (schaarse) goederen en diensten verdelen. De WINWINWIN-economie doet dat veel economischer en efficiënter dan de oude. 

WINWINWIN wakkert gezonde ontwikkelingen aan.
Dat gaat ons enorm veel opleveren in geluk, welzijn en welvaart. Nu we de juiste biologische blauwdruk kennen en de wereld navenant inrichten, dan werkt win-win-win heel snel door in alles en tot voordeel van iedereen. We hoeven niet langer rechtbreien wat krom is. We maken rechtstreeks het juiste mogelijk. Win-win-win is een vliegwiel voor genoeg (inkomen) voor iedereen, echte gezondheid, betaalbare huizen, bedrijven die concurreren in het vinden van de beste en zuinigste oplossingen. Win-win-win is een aanjager voor schoon (lucht, water, aarde), voor korte vervoerslijnen, biologisch, circulair, te repareren spullen, recyclebaar, spullen met een lange levensduur, stikstof opslaand, hernieuwbare energie, biodiversiteit, maar ook voor vreugde, verbinding, welvaart gekoppeld aan welzijn, niet-commerciële - social - media zonder reclame en influencers, een faire verdeling van grondstoffen, diervriendelijkheid, verkleining van overheden, decentralisatie, ieders talent tot zijn recht, gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid, armoedebestrijding, meer zelfvoorziening van landen, snel naar een footprint van één zonder dat we terug in de tijd gaan enz. 

WINWINWIN geeft belastingvoordeel
Kun jij driemaal WINWINWIN realiseren in jouw leven, bedrijf of instelling, dan betaal je heel weinig belasting. Je bespaart de overheid immers geld. Kom je tot tweemaal win-win dan betaal je meer belasting. En levert jouw activiteit slechts één win op, ook oké, maar dan betaal je de hoofdprijs qua belastingen. 

Ook voor burgers betekent WINWINWIN een grote verandering
Door de goede ontwikkelingen zullen zij veel minder stress en angst ervaren en daardoor ontspannen. Ze gaan minder ongezond gedrag vertonen om hun stress te managen. Weetje: vrijwel alle ziekte is gelinkt aan chronische stress! En ook burgers gaan minder belasting betalen voor een gezonde leefstijl. Wil jij erop los leven, prima, je hebt een vrije keus, maar dan betaal je er de hoofdprijs voor. We zullen ons meer en meer ervan bewust worden en merken dat win-win-win loont voor iedereen. Dat we bij onze keuzes van wat we doen of laten steeds meenemen: is het goed voor mij, goed voor de ander, goed voor het grotere geheel?

De WINWINWIN meetlatten bepalen
Op basis van strikt onafhankelijk onderzoek én gezond verstand bepalen we ze, bijvoorbeeld:
Voor bedrijven: het win-win-win gehalte van kwalitatief en zinvol werk dat je aanbiedt, veiligheid en sociaal klimaat in het bedrijf, de arbeidsomstandigheden, diversiteit, eerlijke ingrediënten, korte vervoerslijnen, hoe schoon is het product, de hoeveelheid grondstoffen, hernieuwbare energie, dierenrechten, repareerbaarheid etc. 
Voor burgers: het win-win-win gehalte van je kwalitatief en zinvol (vrijwilligers)werk dat je doet, je inzet in tijd van leven, zelfrealisatie, sociaal gedrag, beweging nemen, gezond eten, niet roken, drinken, suiker, vleesconsumptie, de hoeveelheid kilometers die je gebruikt via welke vervoersmiddelen, je banktegoeden, de grootte van je huis, het energieverbruik enz. 

WINWINWIN in een notendop
Bij al wat ik doe of laat, vraag ik me af: Is dit:  1. goed voor mij, 2. goed voor de ander en 3. goed voor het grotere geheel? Bij driemaal ja zit je goed. Bij tweemaal: verder brainstormen! Bij eenmaal zou je jezelf achter de oren moeten krabben. 

WIN 1: IK. Ik vraag/neem wat ik nodig heb om te functioneren als de mens, het bedrijf of de organisatie die ik ben of heb, naar mijn talent in of het doel waarin ik kan bijdragen. Wat ik níet nodig heb laat ik. Dat laat ik los of over voor anderen of het grotere geheel.
WIN 2: DE ANDER(EN). De anderen vragen/nemen wat zij nodig hebben om te functioneren als de mens, het bedrijf of organisatie die zíj zijn, ook naar hun talent en constructieve bijdrage. Wat zij niet nodig hebben laten zij. Zij laten dit los of over voor anderen of het grotere geheel.
WIN 3: HET GROTERE GEHEEL. Dit is het overstijgende grotere geheel bijv. de samenleving, het gezin, de klas, het lichaam, de natuur en het milieu. Als wij voor het grotere geheel zorgen, zorgt het ook voor ons.

Ideeën voor de verdere uitwerking:
Natuurlijk zijn kindertolken geen deskundigen op het gebied van economie. Wij geven richtingen aan op basis van de signalen van kinderen, maar wij kunnen de uitwerking niet maken. Daarvoor zijn deskundige economen nodig die WINWINWIN kunnen denken.

  • Mensen en bedrijven turven zelf hun scores op basis van vertrouwen. Het zal tóch zo zijn dat de ontwikkeling in de win-win-win-samenleving hen snel inhaalt.
  • Mensen zonder enig eigenbelang doen een globale controle. Denk aan ouderen en/of jongeren. Zo ingewikkeld is het niet. We voelen het vaak op onze klompen al aan. En het komt niet aan op een procentje meer of minder.
  • Om de gelijkwaardigheid tussen mensen te vergroten, kennen we ook scores toe aan het belonen van ‘tijd van leven’ in plaats van op het van oudsher hogere of lagere aanzien van het werk. Praktisch, sociaal of met het hoofd is gelijkwaardig. Mensen zullen daardoor beroepen kiezen vanuit hun innerlijke motivatie en niet vanwege het geld. We hebben in coronatijd gemerkt hoe belangrijk boodschappenbezorgers, verplegers, onderwijzers, loodgieters zijn. 
  • Als we ‘tijd van leven’ belonen, dan gaan we ook ouderschap belonen. Het is een van de meest belangrijke banen die er is! Dit dicht het gat tussen mannen en vrouwen en is ook goed voor jonge kinderen. 
  • Waarschijnlijk gaan we als innovatie ook een nieuw geldsysteem ontwikkelen waarbij geld weer een (digitaal) ruilmiddel is. Denk nog even aan de belangeloze uitwisseling via de placenta. Zie bijv. STRO: de Social Trade Organisation.
  • We moeten we af van rente en aandelen. Waarschijnlijk faseren die zichzelf uit. Deze hebben namelijk een waterbedwerking. Het geld dat door iemand geïnvesteerd wordt en met winst uitgekeerd, wordt elders onttrokken: vaak bij de gewone burgers. Geld mag zijn wat het is: een ruilmiddel zonder te moeten groeien. Ieder zijn deel. We zijn allemaal mensen die iets belangrijks leveren aan elkaar en het geheel. 

Leestips: 
Er is leven na de groei – Paul Schenderling. 
Een ander soort geld - Helen Toxopeus
De verborgen impact – Babette Porcelijn. 

Conclusie: De WINWINWIN-economie brengt ons geluk, welvaart en welzijn voorbij ons huidige voorstellingsvermogen.

WINWINWIN: 
Als ik erop kan vertrouwen dat ik steeds ontvang wat ik nodig heb (1) kan ik ook gemakkelijker geven en overlaten voor een ander (2). Dit brengt rechtvaardigheid in de samenleving.