• Onderwijs waarbij kinderen centraal staan;
• Onderwijs waarbij van binnenuit geleerd wordt o.a. over de buitenwereld;
• Leren vanuit eigenheid en talenten met inbegrip van hun gevoel en creativiteit;
• Ervaringsgericht leren (spelend en in actie, buiten, bewegend, sociaal, projecten, in de echte wereld);
• Veelzijdig leren: het leren met hoofd, hart en handen (en die gelijkelijk waarderen);
• Onderwijs die de band tussen leerkracht en leerling als vertrekpunt heeft;
• Aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling: wederkerigheid, sociale vaardigheden, zich leren ontspannen, ontladen van emoties, empathie, verantwoordelijkheid leren nemen, consequenties leren zien, gezonde verhoudingen, respect, waarden e.d.;
• Aandacht voor samenhang van de vakinhoud en de zin ervan;
• Kleinere groepen en een gedifferentieerd aanbod van leerstof en tempo;
• Latere start van het cognitieve leren (einde basisschool): als het lichaamsbewustzijn sterk is en het hart gevoed is, dan verdringt het cognitieve leren het andere niet maar is er een waardevolle toevoeging op.

Er zijn veel gemotiveerde, gepassioneerde onderwijzers die weten dat het kind uit beeld is geraakt, die zien dat kinderen spiegelen, die het anders (willen) doen en goede ideeën hebben maar ze raken overbelast of krijgen een burnout. Ze moeten 30 (!) kinderen van verschillende achtergronden, belangstellingswerelden en niveaus (en soms meer dan de helft met zgn. rugzakjes) onderwijzen, opvoeden, samen laten werken, monitoren.

Ze moeten verslag leggen, vergaderen en telkens weer nieuwe - van bovenaf opgelegde - eisen en methodes implementeren om de school goed laten scoren zodat voldoende leerlingen instromen voor de schoolbegroting. De leerkrachten gaan gebukt onder hoge verwachtingen. Directie en inspectie vragen veel van hen en op een oude manier (van boven af) met ‘meten is weten’. De veelzijdigheid van het onderwijs wordt hierin niet uitgedrukt, vooral de cognitieve vaardigheid wordt hierin uitgedrukt. Ook ouders laten zich vaak leiden door deze cijfers die niet het hele beeld kunnen geven.

De onderwijzers ervaren logischerwijs veel druk en kunnen hun inhoudelijke ei niet kwijt. Laten wij, ouders, directie en inspectie hen ons vertrouwen en onze waardering geven. Laat de onderwijzers als experts - en met oog voor wat de kinderen aangeven - uitwerken hoe e.e.a. het beste vormgegeven kan worden; hoe onderwijs zich ontwikkelt van ‘uit je hoofd leren’ naar een mensen-bloeiplaats waar veel geleerd wordt.

Conclusie: De band met kinderen (en hun drijfveren) leidt tot vrije leerruimte, verbonden leren, samen leren en geeft onderwijzers hun vak terug.

Het 123-perspectief in het onderwijs: als kinderen waarschuwingslampjes laten branden (1), dan kunnen wij ons bevrijden van (de gevolgen) van het oude onderwijs in ons leven (2), zo vormt zich nieuw onderwijs dat aansluit op de kinderen en de tijd en de wereld waarin we leven (3).

Aanbevelingen:

• Goed onderwijs voor alle kinderen in de wereld. We hebben ieders bijdrage nodig. De volgende Einstein woont misschien ergens in een sloppenwijk.
• Een inhoudelijke leerkracht én een coach samen op een groep: er zijn genoeg coaches.
• Op termijn: een halvering van de groepsgrootte (minder prikkels en een persoonlijke band)
• Herwaardering van leerkrachten, vertrouwen in hun expertise en visie.
• Gelijke beloning voor de leerkrachten van het basis- en middelbaar onderwijs.
• Spiegellessen op de opleidingen voor leerkrachten: opvoeding is in de eerste plaats zelfopvoeding, dat geldt ook voor onderwijzend personeel die een groot deel van de tijd de mede-opvoeders van onze kinderen zijn.
• Leraren en onderwijzers nemen de signalen van kinderen serieus en onderzoeken zichzelf en het door hen gegeven onderwijs op oude gewoontes, patronen en persoonlijke pijn.
• Leraren en onderwijzers zijn deskundig op het gebied van onderwijs en de ontwikkeling van kinderen. We zorgen ervoor dat ze óók weten dat kinderen hun ouders én hen zelf spiegelen en zij de hulp van een spiegelende hulpverlener inroepen als er sprake is van o.a. pesten, faalangst, prestatiedruk, ADHD, dyslexie, autisme-spectrum gedrag, leerproblemen, buiten de groep staan.
• Elke school een kindertolk®: voor de kinderen, ouders, leerkrachten en vooral ook voor de transformatie van het onderwijs in de richting die de kinderen aangeven.
• Kind en leerkracht leren gelijkwaardig van elkaar.
• Gepassioneerde leerkrachten, directie en kindertolken gaan samen in gesprek over de signalen die leerlingen, thuiszitters en kinderen met diagnoses geven. Bepaal een langetermijnvisie en hervorm stap voor stap de school en het onderwijs dat daar gegeven wordt.
• Nieuwe onderwijsvormen, wijziging van de leerplicht, flexibele uren, leren op andere plekken en manieren: misschien gaan we toe naar onderwijs waarbij kinderen intekenen voor een x-aantal uren en een x-aantal vakken. Ook blijkt dat je in een korte tijd kunt leren wat je echt ‘moet’ weten (lezen, schrijven, rekenen).
• Minder administratieve rompslomp en verslaglegging in het onderwijs.
• Directies: toon visie en verdedig die visie, jouw school en de onderwijzers bij de inspectie. Kies voor een andere manier van onderwijzen en verantwoording afleggen over de kwaliteit daarvan.
• Inspectie: Laat scholen een gedifferentieerd verhaal over de kwaliteit van het onderwijs schrijven (meer dan cognitieve prestaties en de organisatiegraad). Vind manieren om dat te evalueren en bij ouders voor het voetlicht te brengen.
• Ouders: baseer je schoolkeuze op de verhalen van andere ouders en het verhaal van de school.
• Minder en later toetsen. De leerkracht en de ouders kennen de kinderen en hun mogelijkheden.
• Het eten en drinken uit de schoolkantine of maaltijd die kinderen op school krijgen is gezond.
• Herwaardering en hogere beloning van mensen die geleerd hebben met hun handen of hart te werken in relatie tot de mensen die met hun hoofd werken. Ook dat is een uitvloeisel van het oude onderwijs.